Teknoloji
Moderator
Dünya çapında plastik kullanımı o kadar hızlı bir şekilde büyüyor ki, mevcut atık yönetim sistemleri artık yetişemiyor. Pew Charitable Trust ve kurumsal ortakları tarafından yayımlanan yeni rapor, 2025 itibarıyla yılda 143 milyon ton plastiğin çevreye sızdığını ortaya koydu. Eğer küresel çapta ciddi adımlar atılmazsa, bu miktar 15 yıl içinde 309 milyon tona çıkacak. Bu da 2040’ta her saniye bir çöp kamyonu dolusu plastiğin doğaya karışması demek.
Bu kontrolsüz plastik atık artışı, okyanuslarda mikroplastik kirliliğini büyütüyor, hava ve toprak kalitesini bozuyor. Aynı zamanda plastikle ilişkili hastalıkları artırıyor ve küresel sistemin karbon ayak izini yükseltiyor. Rapora göre müdahale edilmezse plastik kaynaklı sera gazı emisyonları %58, sağlık etkileri ise %75 oranında artacak. Üstelik dünya, plastik kirliliğinin sonuçlarıyla mücadele etmek için yüz milyarlarca dolar harcamak zorunda kalacak.
Krizin ana kaynağı plastik ambalajlar
Rapor, plastik kirliliğinin en büyük nedeninin ambalaj sektörü olduğunu vurguluyor. Şişeler, poşetler, tek kullanımlık kaplar ve plastik filmler üreten bu dev sektör, 2040’a kadar birincil plastik üretimini %52 artırmaya hazırlanıyor. Bu artış, atık yönetimi kapasitesinin iki katından fazla bir orana tekabül ediyor. .
Geri dönüşüm ise tek başına çözüm değil. Teknik ve ekonomik olarak geri dönüştürülebilir plastik türleri hala sınırlı ve çoğu plastik yalnızca birkaç kez döngüye girebiliyor. Raporda bu durum “Geri dönüşüm tek başına birincil plastik üretimindeki üstel artışı durduramaz; yalnızca yavaşlatabilir.” ifadeleri ile net bir şekilde belirtilmiş.
Evrenimiz ölüyor: “En parlak dönem geride kaldı”
Uzmanlara göre plastik ambalaj kirliliğini 2040’a kadar %97 azaltmak hala mümkün. Bunun merkezinde ise yeniden kullanım (reuse) ve depozito-iade sistemleri yer alıyor. Bu modelde tüketiciler plastik kapları iade ederek ücretlerini geri alıyor, ya da kapları yeniden doldurarak tekrar kullanabiliyor. Rapora göre yalnızca yeniden kullanım sistemleri bile hedeflenen düşüşün üçte ikisini sağlayabilir. Bunun için özel sektörün her yıl 570 milyar dolarlık harcamasını tek kullanımlık plastiklerden uzaklaştırması gerekiyor.
Bu alışkanlıklar zor olsa da en önemli çözümlerden birisi de en sorunlu plastik türlerinin yasaklanması, ambalajların yeniden kullanılabilir ve geri dönüştürülebilir şekilde tasarlanması, toplama ve ayrıştırma sistemlerinin modernize edilmesi olarak gösterilmiş.